Is ADHD verzonnen?

Soms zie je een artikel voorbijkomen met ‘ADHD onzin’ of ‘ADHD verzonnen’. Vaak gaat dit gepaard met ‘die doorgedraaide farmaceutische pillenindustrie’ of een andere boze uitroep. In hoeverre is ADHD verzonnen? En in hoeverre heeft ADHD of ADD met voeding te maken?

 

Het probleem rondom ADHD (en eigenlijk het probleem rondom heel veel zaken):

1. Fabels verspreiden zich sneller dan feiten;
2. Negatief nieuws blijft sneller en beter hangen.

Om tot de feiten te komen ga ik eerst wat fabels af.

 

 

 

 

Fabel 1: een bekend psychiater vertelde op zijn sterfbed dat ADHD verzonnen was

In dit artikel lees je waarom dit verhaal een hoax is. Mocht je geen tijd of zin hebben om het hele artikel te lezen: het komt erop neer dat ADHD vaak ten onrechte als diagnose wordt gegeven. Ik maak even een extreme vergelijking: dat een deel van de aangiftes van aanranding vals is, maakt nog niet dat ze allemaal vals zijn. Dat ADHD te vaak zou worden gediagnostiseerd (soms omdat het ‘makkelijk’ is), maakt nog niet dat het niet bestaat.

 

Fabel 2: ADHD is een makkelijk label

Mensen zijn van nature gewend om te categoriseren. Iemand die in een bepaald hokje past, kan ook de oplossingen en hulpmiddelen krijgen die anderen in datzelfde hokje helpen goed te functioneren. Dat is niet per se slecht. Tegelijkertijd is het lastig aan te geven – als je eenmaal in een hokje zit – dat je iets anders nodig hebt dan wat er in de hokjes wordt aangeboden.

De diagnose ADHD krijg je niet zomaar, maar het komt voor dat bepaald (denk)gedrag er (te) snel aan wordt gekoppeld. Alle mensen met ADHD vertonen bepaald (denk)gedrag, maar met dat (denk)gedrag heb je niet gelijk ADHD. We vinden het onlogisch te zeggen dat omdat een koe vier poten heeft, alles wat vier poten heeft een koe is. Bij diagnoses kan deze logica soms helaas wel voorkomen. ADHD is geen ‘makkelijk label’, maar blijf je gezonde verstand gebruiken en vraag desnoods om een second opinion als je denkt dat je (kind) onterecht de een diagnose krijgt.

 

 

 

 

Fabel 3: je groeit eroverheen

Twee derde van de volwassenen die als kind gediagnostiseerd zijn, heeft zijn of haar hele leven de kenmerken. Het deel dat overblijft, heeft óf de kenmerken niet meer, óf ze zijn niet meer belemmerend. ADHD is natuurlijk ook geen probleem als je het niet als een probleem ervaart. De één is beter in omgaan met bepaalde uitdagingen dan de ander. Als je aanleg hebt voor depressies, hoef je niet per se depressief te raken. Als je ADHD hebt, hoef je je niet per se als een spring-in-het-veld te gedragen.

ADHD hebben betekent vooral dat je bepaalde dingen lastiger vindt (zoals je concentreren, of plannen, of je beurt afwachten). Lastig betekent niet onmogelijk. Ik vermoed zelf (let op: dit is mijn mening, voornamelijk gebaseerd op eigen ervaringen en het bestuderen van anderen) dat je nooit over ADHD heen groeit, maar ermee om leert gaan. De feiten zeggen dat 66% er nooit overheen groeit. Mijn mening is dat dit aantal hoger is, maar dat een groot deel van de ADHD’ers er bijzonder goed mee kan leven. Ik denk ook dat dit het doel moet zijn: wat voor uitdaging je ook hebt, vind een manier om er goed mee te leven.

 

Fabel 4: je moet met ADHD gewoon minder troep eten

Natuurlijk ben ik fan van gezonder genieten, maar om nu te stellen dat je met ADHD nooit meer een koekje zou mogen eten… Ik schreef al eerder dat het verband tussen suiker en druk gedrag niet bestaat. Wat wél klopt, is dat sommige mensen met ADHD of ADD baat hebben bij verandering in voeding. Anderen voelen zich beter bij bepaalde supplementen, zoals visolie. Feit blijft dat het bij ADHD’ers meestal niet de ’troep’ is waar druk gedrag uit kan ontstaan, maar voedsel zoals tomaten. Je kunt veel vinden van tomaten, maar ik ken geen mensen die het troep noemen.

 

 

 

 

Wat is de oplossing?

Als je zelf ADHD of ADD hebt of iemand kent die terecht die diagnose heeft gekregen, dan weet je dat het geen verzonnen probleem is. Iedereen gaat echter anders met problemen om. Zo vindt de één dat ADHD een zegen is, terwijl de ander alle verschijnselen liefst onderdrukt.

Of je nu ADHD hebt of niet, of je nu tegen pillen bent of niet: de kans is groot dat je iemand kent met ADHD. Het lijkt me vrij onaardig om hen te vertellen dat ze meteen moeten stoppen met ‘die pillen’ en ’troep’. Natuurlijk kun je wel op feiten gebaseerde suggesties doen die hen kunnen helpen. Wat verder niet handig is: bij kinderen gedrag gaan vergoeilijken omdat ‘ze nu eenmaal ADHD hebben’. ADHD of niet, iedereen kan zich gedragen. Duidelijke regels en grenzen zijn voor elk kind belangrijk, en misschien nog wel extra belangrijk voor kinderen (en volwassenen) met ADHD. Of medicatie – zoals Ritalin – helpt, moet je per situatie en per persoon bekijken.

 

Heb jij ADHD of ADD?

Online vind je genoeg bronnen en zelftesten om meer inzicht te krijgen. De kans is overigens groot dat méér mensen zich in de kenmerken herkennen dan er ADHD’ers zijn. De belangrijkste vraag moet zijn: heb je last van je gedrag? De vervolgvraag: wat wil je er het liefst aan doen? Hieronder zet ik je opties op een rij:

1. Zet de voor- en nadelen van een diagnose op een rij. Heb je op papier nodig dat je AD(H)D hebt? Denk je dat je baat hebt bij medicatie? Dan is een diagnose laten stellen aan te raden. Wil je vooral weten hoe je met je drukke gedrag of slechte planning om kunt gaan? Dan kun je jezelf hierin trainen of een coach of andere bron van hulp vinden om je hierbij te helpen. Dat hoeft niet gepaard te gaan met een diagnose.
2. Kijk eens naar de invloed van eten of drinken. Bij wat voor eetpatroon voel je je lekker? Zijn er bepaalde middelen die je drukker maken, of onrustiger?
3. Vind een uitlaatklep. Je kunt je energie vaak kwijt in sporten of een actieve hobby.

 

Ook goed om te onthouden:

• Lastig of moeilijk is niet hetzelfde als onmogelijk. Hoe meer je oefent met dingen die lastig voor je zijn, hoe beter je ermee om kunt gaan. Er zijn bijvoorbeeld genoeg ADHD’ers die het als een uitdaging zien om iets af te maken. Een tegenmotivatie, zoals ‘met ADHD maak je veel projecten niet af’, kan juist de stimulans zijn om te bewijzen dat jij het wel kunt. Leer omdenken: denk niet in moeilijkheden maar in mogelijkheden.
• Gebruik ADHD niet als een excuus. ADHD is namelijk een verklaring of een verzamelnaam voor bepaalde kenmerken. Als je merkt dat je niet kunt functioneren en je denkt dat dit aan je ADHD ligt, dan zoek je naar oplossingen, zoals gedragstherapie, medicatie, of verandering van leefstijl (of alle drie).
• Medicatie kan helpen, maar onthoud dat je de rest van je leven kunt oefenen met concentratie, plannen, organiseren, lezen, luisteren, enzovoort. Dat betekent dus dat je in overleg kunt besluiten medicatie alleen voor (grote) projecten met veel concentratietaken kunt gebruiken, of dat je toewerkt naar het stoppen met medicatie door jezelf te trainen in geconcentreerd werken of plannen.