Melk is goed voor elk. Toch? Of is het minder gezond voor ons dan we denken? Uit onderzoek blijkt het helemaal niet zo goed te zijn voor je botten en juist de kans op botbreuken te vergroten. Dat is het tegenovergestelde van wat we decennia lang hebben geloofd. Klopt dat wel? Wat is er nu wel en niet waar?
Net zoals mijn artikel over suiker is dit artikel over melk er één die meer en meer zal worden uitgebreid en zal worden aangevuld met bronnen.
Koemelk en geitenmelk
In Nederland drinken wij vooral koeienmelk. Geitenmelk is een veelgebruikt alternatief voor koemelk en er zijn er die vinden dat geitenmelk beter voor ons lichaam is. Er zijn in elk geval minder intoleranties voor geitenmelk dan voor koeienmelk bekend, maar de vraag is of dat komt doordat geitenmelk beter is, of omdat we nu eenmaal minder geitenmelk consumeren en we daardoor minder klachten melden.
Schapenmelk en andere relatief onbekende melk
In principe geven wel meer dieren melk, en niet alleen koeien en geiten. Wat dacht je bijvoorbeeld van buffalomelk? Dit goedje is twee keer vetter dan koeienmelk en bevat meer proteïnen, calcium en ijzer. In schapenmelk zit meer calcium, fosfor, zink en vitamine D dan in koemelk, en het is een bron van jodium. Ook heeft het een hoger eiwitgehalte. Zoals deze website echter terecht meldt, is dat we nog niet weten of dit altijd zo is. Het kan liggen aan welk schaapras je melkt, en natuurlijk wat voor eten dit schaap krijgt. Ook wordt er nog onderzoek gedaan naar hoe gezond schapenmelk voor je is. Je kunt natuurlijk altijd zelf onderzoeken of je het lekker vindt en of je je er goed bij voelt om het te drinken.
Datzelfde geldt voor ezelmelk. Ezelmelk wordt door Eurolactis gepromoot en gedistribueerd. Ook kamelenmelk kun je drinken, net als kangaroemelk, dat op deze site (EN) wordt aanbevolen voor te vroeg geboren baby’s. Paardenmelk (onder meer hier verkrijgbaar) is voor personen met een lactoseintolerantie minder geschikt, omdat er meer lactose in zit, maar voor mensen met een koemelkallergie zou het wel een optie zijn.
Is melk echt zo slecht?
Er zijn veel artikelen te vinden die beweren dat je geen melk meer moet drinken (of aanzienlijk minder). Zo geeft dit artikel vijf redenen waarom melk ongezond is. Helaas is dit artikel net als vele andere artikelen niet heel sterk. Het ontbreekt aan bronvermelding en de argumenten zijn zwak.
Ene Chi L. Chiu reageert onder het artikel:
1. Een mens is geen koe
Het feit dat twee organismen hetzelfde eten, wil nog niet zeggen dat het dezelfde uitwerking heeft. Het wil ook niet zeggen dat het slecht is. Er zijn vele voorbeelden van organismen die in een nieuwe omgeving zijn geplaatst, de lokale voeding consumeren en vervolgens floreren. Het is dus geen argument.
2. Caseïne in melk
Bèta-caseïne A1 heeft heel lang in het verdachtenbankje gezeten, mede door werk van T. Colin Campbell. Inmiddels is toch wel duidelijk dat er weinig van klopt. Vooral het rattenonderzoek heeft zich niet laten vertalen naar mensen. In patiëntcontrole onderzoeken wordt melkconsumptie gelinkt aan problemen, maar dat is weinig betrouwbaar. De veel betrouwbaardere prospectieve onderzoeken daarentegen laten nooit een negatief effect zien. Dus onbetrouwbaar steunt het punt, betrouwbaar steunt het standpunt niet. Trek zelf je conclusie. Zuivel wordt overigens wel weer gelinkt aan bescherming tegen darmkanker. Het is gewoon niet zo zwart-wit. Het enige dat mogelijk problemen levert is melkconsumptie en prostaatkanker. Het advies is heel simpel. Ben je niet lactose tolerant, dan geen of zeer beperkt melk drinken.
3. Lactose in melk
Lactose is het deel wat het minst aanzet tot groei en is dus een weinig valide argument. Het feit dat er geen dier is dat melk drinkt van een ander dier zegt niets. Er is ook geen enkel ander dier dat schrijft of aan kunst doet. Het is een versleten non-argument.
4. Osteoporose
Het hele osteoporose verhaal is al tien jaar geleden ontkracht. Melkconsumptie leidt wel degelijk tot een hogere BMD, maar beschermt niet tegen osteoporose. BMD is gewoon geen goede maat en het hele verhaal over magnesium is daarmee volstrekt irrelevant.
5. Zuur-base evenwicht
Het zuur-basen evenwicht is allang van de baan. Niemand die serieus iets weet over zuur-base mechanismen IN het lichaam, houdt zich daar nog mee bezig.
Het is soms bijna een welles-nietes-verhaal, want ook Chi heeft geen bronnen vermeld. De conclusie blijft (zoals met alles): heb jij last van melk? Of kun je gewoon zuivel drinken? Je kunt altijd eens proberen hoe zuivelvrij eten en drinken je bevalt. Tenslotte is elk lichaam anders. De kans dat je echt niet tegen zuivel kunt is echter vrij klein. De kans dat je in grote of kleine mate lactose-intolerant bent is 75% (bron).
Lactose-intolerantie of lactosemalabsorptie
Om lactose te kunnen verteren, maakt je lichaam het stofje lactase aan. Baby’s maken hier extra veel van aan, zodat zij alle moedermelk goed kunnen verwerken. De eerste zes maanden leven zij namelijk alleen maar (of voornamelijk) op melk, wat volgens dit artikel van de Groene Vrouw maar goed is ook. Na ongeveer zes maanden krijgt een kind ook andere producten, zoals groenten en fruit. Het lichaam denkt: ‘mooi, ik hoef niet zoveel lactase meer aan te maken’. Doordat je lichaam vervolgens minder lactase aanmaakt, kun je ook minder lactose verteren.
Geen of minder lactase
Soms maak je als mens minder lactase aan, maar in andere gevallen helemaal niet meer. Zonder lactase kun je geen lactose verwerken. Dat je lichaam geen of minder lactase aanmaakt kan zomaar ontstaan, maar gebeurt ook bijvoorbeeld na beschadiging van je darmwand. Je zult uiteindelijk het eerst de volgende symptomen krijgen:
- buikpijn
- een opgeblazen gevoel
- winderigheid
- diarree
Deze klachten ontstaan in dat geval (vlak) na het drinken van koemelk.
Koemelkeiwit-allergie
Een intolerantie voor lactose is niet hetzelfde als een allergie voor koemelk(eiwit). Wel zijn de symptomen hetzelfde. Het verschil tussen de twee is dat je met een koemelkeiwitallergie een allergische reactie hebt op de eiwitten die voorkomen in koeienmelk.
Goed voor je botten?
Het devies voor gezonde botten luidde altijd dat je meer melk moest drinken. Nu kun je in principe ook calcium uit groenten halen (ja echt), dus is de vraag of je per se melk nodig hebt. Daarbij komt dat er wel calcium in zit, maar je hebt ook magnesium nodig om de calcium op te kunnen nemen. Je krijgt tegenwoordig eerder een overschot aan calcium dan dat je er onvoldoende van binnenkrijgt. Gelukkig zit ook magnesium in veel producten, zoals noten, erwten, bonen, fruit en groenten. Onder meer in avocado’s en bananen kun je het vinden. Een glas melk en een banaan eten? Dat zou goed kunnen na een rondje hardlopen, waarbij wel opgemerkt moet worden dat melk als alternatief voor een energydrink gezonder kan zijn, maar het niet gezonder is dan bijvoorbeeld druiven (voor de druivensuiker) en een lekkere omelet.
Mager of vol?
Afvallen? Dan drink je magere melk. Wil je aankomen, dan pak je volle melk. Toch? Of is het niet zo zwart-wit? Vet blijkt namelijk helemaal niet zo ongezond voor je dan ooit gedacht, en dat is nu net het belangrijkste verschil tussen vol en mager: de hoeveelheid vet. Als je graag melk drinkt, is de volle variant een goede optie voor je, omdat het goede vetten bevat. Het verzadigt, en zorgt ervoor dat je lichaam mineralen kan opnemen. Magere melk is wat dat betreft een gekke uitvinding. In dit artikel van David S. Ludwig uit 2013 (EN) kun je lezen waarom het slimmer is om voor volle melk te kiezen.
Stiekem geen melk
We hebben het over melk als het een drank is die wordt geproduceerd door vrouwelijke zoogdieren (ook mensen) op het moment dat ze dit aanmaken om hun kroost te voeden. Maar wat noemen we dan melk terwijl het eigenlijk iets anders is? Een voorbeeld hiervan is melksap van planten: van de papaver wordt opium gemaakt, en van de rubberboom rubber. Nepmelk dus. Rijstmelk en kokosmelk zijn officieel ook geen melksoorten.
Imitatiemelk:
Is het nu wel of niet goed voor je?
Als je in plaats van melk frisdrank gaat drinken, is het beter om melk te drinken. Als je te veel melk drinkt, is het niet goed voor je. Als je elke dag een beetje melk drinkt, krijg je voedingsstoffen binnen die je nodig hebt. Je kunt die voedingsstoffen eventueel uit andere producten halen, maar misschien vind je melk zelf het lekkerst, of vind je het makkelijk om melk te drinken. Kortom: melk is in normale hoeveelheden niet slecht voor je. Net als met alle soorten producten drink je het met mate en zie je het in eerste instantie als extra voeding voor je lichaam.
Rauw gevaarlijk?
Als je rauwe melk drinkt, is de kans op een voedselvergifting honderd keer groter dan wanneer je gepasteuriseerde melk drinkt. Dit is in maart 2015 uit een grootschalig onderzoek gebleken. Dit wil niet zeggen dat het rauw drinken ongezond is of verder geen voordelen heeft boven gepasteuriseerde melk, maar er kleven dus wel echt risico’s aan.
Ik sta natuurlijk open voor (meer) bronnen en referenties. Neem gerust contact met me op.
Bronnen en interessante artikelen
BBC | Gezondheidscentrum | Wikipedia: paardenmelk | Eurolactis
Geef een reactie